اختلالات دوقطبی چیست ؟

اختلالات دوقطبي چيست؟

ازاختلال دو قطبي با عنوان افسردگي شيدائي نام برده مي‌شد.

همانگونه که از نام قبلي استنباط مي‌شود کسي که دچار اختلال دوقطبي است دچار نوسانات خلقي شديد ميباشد.اين نوسانات معمولا هفته ها يا ماها طول ميکشد و با انچه مردم عادي در زندگي روزمره تجربه ميکنند بسيارمتفاوت است.

خلق افسرده: احساس شديد افسردگي

خلق شيدا: احساس شادماني بسيار و نااميدي

خلق مختلط: به عنوان مثال خلق افسرده همراه با بيقراري و فعاليت بيش از اندازه ناشي از شيدائي.

شيوع اختلالات دو قطبي:

در حدود يک نفر از هر 100 بزرگسال در طول زندگي خود دچار اين اختلال مي‌گردد. معمولا اين اختلالات بعد از سنين نوجواني اتفاق مي‌افتد. در سنين بالاتر از 40 سال اين اختلالات غير معمول است. مردان و زنان به يک اندازه در معرض ابتلا به اين اختلالات قرار دارند.

انواع اختلال دو قطبي

اختلال دو قطبي نوع 1

حد اقل يک دوره خلق شيدا به مدت يک هفته وجود دارد.اگرچه بيشتر مبتلايان دوره افسردگي را هم تجربه مي‌کنند ولي بعضي از انها فقط دوره شيدائي را تجربه مي‌کنند.

دوره هاي شيدايي بدون درمان بين 3 تا 6 ماه به طول مي‌انجامند.دوره‌هاي افسردگي در صورتي که مداوا نشوند 6-12 ماه ادامه پيدا مي‌کنند.

اختلال دو قطبي نوع 2

در اين نوع بيش از يک دوره افسردگي شديد وجود دارد. در صورتي که شدت خلق شيدايي کم است. اين نوع به نام شيدائي خفيف (Hypomania) ناميده مي‌شود.

اختلال دو قطبي با تناوب سريع

در اين دسته بيش از 4 بار نوسان روحي در طول يکسال وجود دارد. اين نوع در حدود 10 درصد افراد مبتلا به اختلالات دوقطبي ديده ميشود و مي‌تواند با هر کدام از انواع 1 يا 2 همراه باشد.

اختلال خلق ادواري (Cyclothymia)

در اين نوع شدت نوسان خلق به اندازه اختلال دوقطبي نيست، اما مي‌تواند زمان طولاني تري ادامه يابد. اين حالت مي‌تواند منجر به اختلالات دو قطبي گردد.

علل اختلالات دوقطبي

دليل قطعي براي اين اختلالات شناخته نشده، اما تحقيقات نشان مي‌دهد که:

اختلالات دوقطبي منشائ ارثي دارد. به عبارتي ژنها بيشتر از تربيت در اين اختلالات موثرند.

ممکن است مشکل فيزيکي در قسمتي از مغز که کنترل حالات روحي را به عهده دارد عامل اين اختلالات باشد. به اين دليل است که اين اختلالات با دارو قابل درمان هستند.

نوسانات خلقي ممکن است گاهي توسط استرس و يا بيماري بوجود بيايند.

علايم اختلالات دو قطبي

علائم بيماري بستگي به اين دارد که خلق شما به سمت افسردگي يا شيدائي تغيير کرده باشد.

1- افسردگي

احساس افسردگي احساسي است که همه ما در طول زندگي آنرا تجربه کرده ايم. اين احساس مي‌تواند به ما در شناخت و برخورد با مشکلات زندگي کمک کند. اما در افسردگي باليني يا اختلالات دوقطبي اين احساس افسردگي بسيار شديد تر است. در اين حالت احساس افسردگي براي مدت طولاني باقي مي‌ماند و حتي انجام امور عادي زندگي را سخت يا غير ممکن مي‌سازد. در صورتي که شما افسرده شده باشيد متوجه اين تغييرات در خود شده ايد:

روحي

• احساس غمگيني که از بين نمي‌رود.

• احساس نياز به گريستن بدون هيچ دليلي

• ازدست دادن تمايل و رغبت به همه چيز

• عدم لذت بردن از چیزهایی که قبلا لذت می بردید.

• احساس بي قراري و آشفتگي

• از دست دادن اعتماد به نفس

• احساس بي ارزشي و نااميدي

• زودرنجي و تحريک پذيري

• فکرکردن به خود کشي

فکری

• از دست دادن قدرت فکر کردن مثبت و اميدوارانه

• از دست دادن قدرت تصميم گيري حتي در موارد ساده

• مشکل تمرکز کردن

جسمي

• کم شدن اشتها و وزن

• مشکل خوابيدن

• بيدار شدن زودتر از موقع

• احساس خستگي کامل

• يبوست

عدم تمايل به رابطه جنسي

رفتاري

• مشکل در شروع و به پايان رساندن کارها- حتي کارهاي روزمره

• گريه کردن زياد و يا احساس نياز به گريه و عدم توانايي گريستن

• پرهيز از مواجهه با افراد

2- شيدايي يا هيجان

شيدايي يک احساس خوشحالي، افزايش انرژي و خوش بيني بيش از اندازه است. اين حالت مي‌تواند آنقدر شديد باشد که فکر کردن و قضاوت شما را تحت تاثير قرار دهد. ممکن است تفکرات عجيبي راجع به خود داشته باشيد، تصميمات بدي بگيريد و به صورت شرم آور، مضر و گاهي خطرناک رفتار کنيد.

مانند حالت افسردگي، در اين حالت هم زندگي فرد مختل مي‌شود و مي‌تواند روابط و کار فرد را تحت تاثير قرار دهد. در حالتي که اين حالت خيلي شديد نباشد به آن شيدائي خفيف مي‌گويند.

در صورتي که شما شيدا شويد ممکن است حالات زير را در خود مشاهده کنيد:

روحي

• بسيار شاد و مهيج

• عصبي و برانگيخته شدن توسط کساني که در خوش بيني شما شريک نمي‌شوند

• احساس برتر بودن بيش از اندازه

فکري

• پر از ايده هاي جديد و مهيج

• پريدن از يک ايده يه ايده ديگر

• شنيدن صداهايي که افراد ديگر نمي‌شنوند

جسمي

• بي ميل يا ناتوان از خوابيدن

• پر انرژي

• افزايش تمايل به رابطه جنسي

رفتاري

• برنامه ريزي هاي بلندپروازانه و غير واقعي

• بسيار فعال و پر جنب و جوش

• رفتارهاي نا معمول

• حرف زدن سريع – ديگران ممکن است متوجه صحبتهاي شما نشوند.

• تصميمات عجولانه و گاهي با نتايج مصيبت بار

• ولخرجي

• احساس صميميت زياد

• بروز بيش از حد احساسات

اگر شما در اواسط دوره شيدايي براي اولين بار باشيد، ممکن است متوجه هيچ چيز غير عادي نشويد. حتي دوستان و خانواده شما نيز ممکن است متوجه نشوند. حتي ممکن است اگر کسي سعي کند در اين مورد نظري ابراز کند ناراحت شويد. در اين حالت شما به تدریج در انجام امور روزمره و ارتباط با افراد دچار مشکل می شوید.

علايم جنون(Psychotic)

اگر دوره هاي شيدايي و يا افسردگي خيلي جدي شود، شما ممکن است دچار علايم جنون شويد.

• حالت شيدايي: علايم اين حالت شامل احساس خود بزرگ بيني است -اينکه مسئول انجام يک ماموريت مهم بوده يا از يک قدرت بسيار زياد برخوردار است. حالت افسردگي: احساس گناه شديد، احساس بدترين بودن و يا حتي احساس عدم وجود.

علاوه بر اين اعتقادات نامعقول فرد ممکن است دچار توهم شده که شامل شنيدن ديدن بوييدن و يا لمس کردن چيزها يا کساني که وجود ندارند.

بين دوره ها:

قبلا بر اين باور بودند که اگر شما از اختلالات دو قطبي رنج مي‌بريد، بايد در بين دوره هاي افسردگي و شيدايي خلق متعادل داشته باشند . اما اکنون مي‌دانيم که در اين حالت علي رغم بهبود ظاهري ممکن است علايم افسردگي خفيف و مشکلات ذهني ادامه پيدا کند.

درمان

براي پيشگيري از پيشرفت نوسانات خلقي به حالت افسردگي – شيدايي ميتوان اقداماتي انجام داد که در ادامه از انها نام برده مي‌شود .اما در اغلب موارد درمان دارويي هم مورد نياز است تا

I. خلق شما را تثبيت کند(پيشگيري)

II. درمان دوره هاي افسردگي و شيدايي

تجويز دارو براي تثبيت حالت روحي

چندين نوع تثبيت کننده وجود دارد که اغلب نيز براي درمان صرع به کار مي‌روند. اما در بين آنها ليتيوم(که نوعي نمک معدني است) موثرترين آنهاست.

ليتيوم:

ليتيوم به مدت پنجاه سال است که به عنوان تثبيت کننده حالت خلقي به کار مي‌رود. اما چگونگي عملکرد آن هنوز مشخص نيست. از ليتيوم براي درمان هردونوع افسردگي و شيدايي استفاده مي‌شود.

درمان با ليتيوم بايد توسط روانپزشک شروع شود.تعيين مقدار دقيق ليتيوم در بدن لازم است. مقدار کم آن بي اثر و مقدار زياد آن سمي است. بناباين شما بايد به طور مرتب در چند هفته اول آزمايش خون دهيد تا مطمين شويد که از مقدار مناسبي استفاده مي‌کنيد. با ثابت شدن مقدار دارو پزشک شما مي‌تواند ليتيوم را همراه با آزمايش خون منظم براي شما تجويز کند.

مقدار ليتيوم در خون به مقدار آب بدن بستگي دارد. اگر آب بدن کم شود مقدار ليتيوم در خون بالا رفته و احتمال بروز اثرات منفي آن و يا حتي اثرات سمي آن وجود دارد. بنابراين بسيار مهم است که:

· آب بسيار بنوشيد- مخصوصا در مواقعي که هوا گرم است و يا فعاليت شما زياد است .

· چايي و قهوه کمتر مصرف کنيد- چون آنها باعث افزايش ادرار مي‌گردند. حداقل سه ماه يا بيشتر طول مي‌کشد تا اثرات ليتيوم پديدار شود. در اين مدت با اينکه تغيير حالت روحي شما ادامه دارد بايد به خوردن قرصهاي ليتيوم ادامه دهيد.

·

اثرات جانبي

اثرات زير در چند هفته اول شروع مصرف خود را نشان مي‌دهند. اين اثرات نا مطلوب هستند اما با گذشت زمان بهبود مي‌يابند.

احساس تشنگي

• ادرار زيادتر از معمول

• افزايش وزن

· اثرات جانبي نا معمول تر شامل:

• تاري ديد

• ضعيف شدن ماهيچه‌هاي بدن

• اسهال

• لرزش ضعيف دستها احساس بيمار بودن

اين اثرات معمولا با کم کردن دوز بهبود مي‌يابد.

اگر سطح ليتيوم در خون شما خيلي بالا باشد، شما حالات زير را تجربه خواهيد کرد:

• استفراغ کردن

• تلو تلو خوردن

• لکنت زبان

در اين حالت بايد هرچه سريعتر با پزشک تماس گرفت.

آزمايش خون

در ابتدا شما بايد هر هفته يکبار براي اطمينان از درست بودن سطح ليتيوم در خون آزمايش دهيد. تا وقتي که مصرف ليتيوم ادامه دارد اين آزمايشات نيزادامه دارد. اما پس از چند ماه اول تعداد آزمايشات کم مي‌شود.

استفاده طولاني از ليتيوم ممکن است به کليه و غده تيروييد اسيب رساند. بهتر است هر چند ماه يکبار براي اطمينان از کارکرد صحيح آنها آزمايش داد. در صورت بروز مشکل شما بايد از ليتيوم را متوقف کرده و از يک جايگزين استفاده کنيد.

مراقبتهاي شخصي

استفاده از رژيم غذايي مناسب

• نوشيدن مرتب نوشيدني هاي غير شيرين. اينکار به نگه داشتن سطح آب و نمک بدن شما کمک مي‌کند.

• غذا خوردن منظم – اينکار به تعادل مايعات بدن کمک مي‌کند.

• کاهش مصرف کافيين در چاي ، قهوه و نوشابه- اين مواد با افزايش ادرار سطح ليتيوم را بالا مي‌برند.

تثبيت کننده هاي ديگر خلقي

گرچه ليتيوم موثرترين تثبيت کننده است، اما داروهاي ديگري نيز وجود دارد.

• که يک ضد تشنج است. اما هنوز شواهد کافي وجود ندارد که سديم والپروت به اندازه ليتيوم موثر است . اين دارو نبايد براي خانمهادر سنين باروري تجويز شود.

• کاربامازپين اثر کمتري داشته و کمتر براي اختلالات دو قطبي استفاده مي‌شود. اما اگر براي شما مناسب است نيازي به تغيير آن نيست.

• تجويز هاي ضد جنون جديد (مثل اولانزاپين) نيز مي‌تواند به عنوان تثبيت کننده استفاده شود.

بهترين دارو براي من کدام است؟

شما بايد در اين مورد با روانپزشک خود مشورت کنيد، اما چند قاعده کلي وجود دارد،

• ليتيوم، سديم والپروت، اولانزاپين معمولا براي درمان طولاني مدت تجويز مي‌گردند.

• کارمازپين براي مواقعي که نوسان خلق سريعتر و متناوب تري داريد پيشنهاد مي‌گردد.

• ترکيب دارويي نيز کاهي لازم است

بطور کلي بهترين دارو به وجود شما بستگي دارد. يک دارو ممکن است براي يک نفر مناسب باشد ولي در شخص ديگري اثر خوبي نداشته باشد. اما براي اولين تجويز اصولا دارويي تجويز مي‌گردد که تاثير بيشتري در ديگران نشان داده است.

بدون دارو چه اتفاقي مي‌افتد؟

ليتيوم 30 تا 40 درصدازاحتمال عود بیماری کم مي‌کند، اما هرچه تعداد دوره هاي شيدايي شما بيشتر باشد، احتمال عود آن هم بيشتر است.